Gen APOE, kodujący białko o nazwie apolipoproteina E (ApoE), nie tylko odgrywa rolę w rozwoju choroby Alzheimera, ale także wpływa na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych w nowych terapiach antyamyloidowych, których celem jest spowolnienie postępu choroby. Posiadacze wariantu genu APOE ε4, zwłaszcza homozygoty (dwie te same kopie genu), są bardziej narażeni na skutki uboczne tych terapii, co czyni genotypowanie APOE ważnym elementem oceny ryzyka przed rozpoczęciem leczenia.
Choroba Alzheimera
Choroba Alzheimera (AD) jest najczęstszą przyczyną demencji na świecie. Większość przypadków to późno występująca AD, dotykająca osoby powyżej 65. roku życia. Jedną z głównych jej przyczyn jest gromadzenie się złogów beta-amyloidu w mózgu, co prowadzi do pogarszania się funkcji poznawczych człowieka. Nowoczesne terapie antyamyloidowe, usuwając złogi amyloidu, mogą spowolnić postęp choroby, ale niestety mogą również wywołać poważne skutki uboczne.
Rola apolipoproteiny E i allelu ε4
Apolipoproteina E to białko transportujące lipidy. Odgrywa ono rolę w metabolizmie beta-amyloidu w mózgu. Istnieją trzy główne allele APOE: ε2, ε3 i ε4, które kodują różne formy białka ApoE.
Allel ε4 jest najsilniej związany ze zwiększonym ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera, podczas gdy ε2 działa ochronnie. Osoby z genotypem ε4/ε4 są najbardziej narażone nie tylko na rozwój choroby Alzheimera, ale również na działania niepożądane w terapii antyamyloidowej.
Terapie antyamyloidowe
Nowe terapie antyamyloidowe, wykorzystujące aducanumab i lecanemab, spowalniają postęp choroby Alzheimera, ale wiążą się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, takich jak ból głowy, dezorientacja, zawroty głowy, a w niektórych przypadkach mogą być śmiertelne. Ryzyko wystąpienia tych objawów jest szczególnie wysokie u nosicieli allelu ε4.
Badania genetyczne – znaczenie genotypowania APOE
Genotypowanie APOE staje się coraz bardziej istotne przed rozpoczęciem terapii antyamyloidowej. Pozwala na lepsze oszacowanie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, zwłaszcza u pacjentów z genotypem ε4. Informacja ta może wspierać lekarzy w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia i monitorowania pacjentów.
Podsumowanie
Wprowadzenie terapii antyamyloidowych w leczeniu choroby Alzheimera sprawia, że genotypowanie APOE nabiera nowego znaczenia. Pozwala ono na lepsze kontrolowanie występowania działań niepożądanych i wspiera bardziej spersonalizowane podejście do terapii, zwłaszcza u pacjentów z wysokim ryzykiem powikłań.
Opracowano na podstawie: