Rzeżączka to choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez dwoinki Neisseria gonorrhoeae. Jest ona drugą najczęściej występującą bakteryjną infekcją intymną na świecie – według danych WHO w 2016 r. odnotowano 78 mln jej nowych przypadków. Mimo że rzeżączka może objawiać się specyficzną ropną wydzieliną z cewki moczowej u mężczyzn i patologiczną wydzieliną z pochwy u kobiet, często jej przebieg bywa bezobjawy lub skąpoobjawowy. Przyczynia się to do braku dokładnych danych epidemiologicznych, wzrostu liczby nieleczonych przypadków i w związku z tym do występowania negatywnych skutków infekcji. Niezdiagnozowana i nieobjęta odpowiednią terapią rzeżączka może prowadzić:
- • u mężczyzn do zapalenia cewki moczowej, zapalenia najądrza, zwężenia cewki moczowej i bezpłodności,
- • u kobiet do zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID), ciąży pozamacicznej, poronień (zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży) i bezpłodności,
- • u noworodków, których matka była zakażona Neisseria gonorrhoeae, do perforacji rogówki i ślepoty.
U pacjentów z rzeżączką odnotowuje się 5-krotnie wyższe ryzyko zakażenia HIV!
Rzeżączka stanowi obecnie ogromny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny na skalę światową. Narastająca antybiotykooporność Neisseria gonorrhoeae przyczyniła się do określenia tego czynnika zakaźnego mianem superbakterii (ang. superbugs). Oznacza to, że patogen ten osiągnął na przestrzeni lat oporność na liczne grupy antybiotyków, przez co pula środków terapeutycznych zostaje wysoce ograniczona. Penicylina, sulfonamidy, tetracykliny, fluorochinolony i makrolidy są w stanie wyleczyć zakażenia Neisseria gonorrhoeae, ale z dużo mniejszą skutecznością. Obecnie do leczenia stosuje się kombinację cefalosporyny trzeciej generacji z azytromycyną, jednakże w ostatnich latach zanotowano przypadki rzeżączki niewrażliwej na działanie cefiksymu i ceftriaksonu, co może świadczyć o rozwijającej się oporności również na te antybiotyki. Niesie to ze sobą duże ryzyko, że w najbliższej przyszłości grożą nam przypadki niewyleczalnej rzeżączki.
Co przyczyniło się do rozwoju antybiotykooporności tej bakterii? Z pewnością nieograniczony dostęp do leków przeciwbakteryjnych. Przepisywanie antybiotyków na dużą skalę doprowadziło do niewłaściwego ich doboru i nadużycia w stosowaniu. Ponadto naturalnie powstające mutacje genetyczne, zapewniające bakterii przetrwanie. Dodatkowym czynnikiem mogą być towarzyszące często rzeżączce koinfekcje (zakażenia wywołane kilkoma patogenami w tym samym czasie, tu najczęściej koinfekcja z Chlamydia trachomatis).
Istnieje ryzyko, że to zjawisko obejmie również inne infekcje przenoszone drogą płciową. Zauważono już pewne przypadki niewrażliwości krętków bladych na leczenie azytromycyną, jednak jak dotychczas nie odnotowano superbakterii wywołującej kiłę. Pojawia się coraz więcej przypadków wysoce opornej na antybiotyki bakterii z grupy STI – Mycoplasma genitalium.
Naukowcy są zgodni w kwestii potrzeby wprowadzenia nowych metod terapeutycznych zwalczających rzeżączkę, jednak badania nad nowymi rozwiązaniami terapeutycznymi nie są w stanie prześcignąć szybkości rozwoju lekooporności Neisseria gonorrhoeae. Aktualnie jedyną drogą do zatrzymania epidemii rzeżączki jest globalne monitorowanie pojawiających się przypadków infekcji z rejestrowaniem oporności dwoinki rzeżączki na antybiotyki, a także unikanie niebezpieczeństwa zakażenia poprzez wzrost świadomości społeczeństwa i odpowiednią edukację seksualną.
Po ryzykownym zachowaniu seksualnym (stosunku płciowym niezabezpieczonym prezerwatywą) należy przebadać się pod kątem ewentualnej infekcji intymnej. W tym celu można udać się do specjalisty albo wykonać test samodzielnie, zamawiając badanie przez Internet. Na rynku dostępne są różne panele diagnostyczne, pozwalające na wykrycie większej liczby czynników zakaźnych w jednym badaniu. Test na 11 patogenów przenoszonych drogą płciową można zamówić on-line na stronie: https://www.euroimmundna.pl/pakiet-intymny/.
Literatura:
- Farhi, C. Hotz, H. Poupet, Ph. Gerhardt, Ph. Morand; C. Poyart, P. Sednaoui, M.F. Avril, N. Dupin. Neisseria gonorrhoeae Antibiotic Resistance in Paris, 2005 to 2007: Implications for Treatment Guidelines. Acta Dermato-Venereologica. 2009; 89(5): 484–487(4).
- W. Tapsall. Antibiotic Resistance in Neisseria gonorrhoeae. Department of Microbiology, World Health Organization Collaborating Centre for STD and HIV, The Prince of Wales Hospital, Sydney, Australia.
- Unemo, W.M. Shafer, Antibiotic resistance in Neisseria gonorrhoeae: origin, evolution and lessons learned for the future, Ann N Y Acad Sci. 2011; 1230: E19–E28. doi:10.1111/j.1749-6632.2011.06215.x.
- What’s ‘Super’ about Super Gonorrhea? A Q&A with WHO’s Dr. Teodora Wi, WHO.
- WHO Guidelines for the Treatment of Neisseria gonorrhoeae, WHO 2016.
- Scientists warn that antibiotic-resistant gonorrhoea is on the rise, WHO 2017.